Karin E Svendsen/Fagbladet

Om ein pasient ikkje klarer å ete meir enn ei halv brødskive til frukost, må kokken få vite det. For denne pasienten har like stor trong til næring som dei andre. Når vi blir gamle, treng vi mindre energi enn før. Men kroppen krev like mykje vitaminar og mineralar som han alltid har gjort. – Vi som syter for at pasientar og bebuarar får i seg den naudsynte næringa, har ei særs viktig oppgåve, meiner Kjetil Tidemann, kokk ved Midtre Gauldal Helsesenter gjennom snart 14 år. Han hevdar at mange pasientar brukar halve dagen på mat. Dei ikkje berre et han, men dei snakkar også om kva dei har ete og om kva dei skal ete. For kokken på helsesenteret er det ei stadfesting av kor viktig arbeid han gjer, og kor viktig den kompetansen dei har på kjøkkenet, er.

På kvar si tuve

Tidemann meiner at dei andre på institusjonane har grunn til å oppvurdere kokkefaget. Difor legg han ned mykje energi for å overtyde kollegar på andre avdelingar om at dei for pasientane si skuld må samarbeide på tvers av fag. Med sans for ironi og humor fortel han om korleis han sjølv og andre har sete på kvar si tuve og bygd opp fordommar om folka på dei andre avdelingane, og om korleis vrangførestellingane har stått i vegen for samarbeid og nye tankar. – No kan vi fleipe med at når det kjem nye folk hit, skal vi nok få dupert dei så dei blir som oss innan to månader har gått. Før var det slik at vi ikkje likte at folk kom hit med nye idear. Slike haldningar har vi prøvd å ta knekken på, og mange av oss er blitt meir opne. Men det er ein langdryg prosess, sukkar kokken som karakteriserer seg sjølv som ein utålmodig mann. Kommunikasjon er for Tidemann nøkkelen til framsteg. – Det må vere lov å peike på manglar og fremje forslag utan at det blir motteken som negativ kritikk. Du må kunne presentere nye tankar og idear utan å bli nagla til veggen, meiner han.

Ny rytme på døgeret

For ei tid tilbake vart dei ved Midtre Gauldal Helsesenter samde om at det var noko gale med rytmen på serveringa av måltida. Det gjekk for mange timar mellom kveldsmaten og frukosten. Og frukost, formiddagsmat, middag og kveldsmat kom med for stutte intervall. – Vi var ei gruppe som hadde i oppgåve å rette på dette. Dei to første møta brukte vi mest på å klage over kvarandre, eller å kaste skit, som vi uttrykkjer det her. Det kom det ingenting ut av, og leiaren kravde resultat. Da vi møttes til det tredje møtet, var vi kvitt all frustrasjon, og vi sette i gang med arbeidet. Etter kvart samarbeidde vi godt, og alle var innstilte på å finne gode løysingar. Resultatet blei at middagen er flytta frå klokka 13 til 13.45, og kveldsmaten blir no servert klokka 18 mot tidlegare klokka 17. Det er eit framsteg, meiner Tidemann, sjølv om han synes bebuarane sjølve burde få avgjere når dei vil ete. – Det er etter kvart blitt meir og meir sjølvsagt for oss på kjøkkenet at turnusen og arbeidet vårt må tilpassast pasientane og ikkje omvendt. Vi arbeider no litt lenger utover ettermiddagen enn før. Til gjengjeld har vi meir tid mellom måla midt på dagen. Den tida bruker vi til å kurse kvarandre og planleggje serveringa framover. Dessutan har vi fått meir tid til å vere saman med pasientane, fortel kokken, som sjølv er svært glad i å slå av ein prat med kollegar, pasientar og kantinegjester.

Sjølve kokken

– Eg set meg gjerne ned saman med kantinegjestene eller bebuarane for å prate litt. Og dei gamle tykkjer det er stas når sjølve kokken kjem og spør korleis maten smakar, fortel Tidemann. Men det viktigaste ved å ha kontakt med pasientar og bebuarar er likevel at han da ser korleis dei et og likar maten. – Dersom ein av pasientane ikkje får ned maten, må eg undersøkje kvifor. Er det miljøet her eller er det noko med maten som er gale? Ikkje alle kan nyte maten dersom sidemannen sit og raper. Og kanskje har den gamle fått svekkja lukkemekanismen slik at maten heretter må få ein finare konsistens enn før. Det kan vere mange grunnar til det vi først trur er dårleg appetitt. Og mange problem kan løysast om kokken berre får vite om dei.

Vil dele kunnskap

Etter at helsesenteret blei bygd om for eit par år sidan, har dei tilsette på ulike avdelingar samarbeidd om mange spørsmål, og fleire blir det i framtida. – Vi har ulik kompetanse, og eg ser gjerne at vi på kjøkkenet etter kvart blir brukte til å kurse pleiarane og omvendt. Som kokk veit eg kor viktig maten er i samband med til dømes ein operasjon, sårheiling og ulike sjukdommar. Det kan vere nyttig også for andre som har nær kontakt ed pasientane å vite slikt. Til no har kommunikasjonen rundt slike spørsmål vore heller tilfeldig og sporadisk, seier Kjetil Tidemann. Fordi han legg så stor vekt på samarbeidet mellom kjøkkenet og avdelingane, skulle han gjerne sett at kjøkkenet hadde vore plassert sentralt og nær kantina. Diverre arbeider kjøkkenpersonalet framleis nede i kjellaren, medan kantina ligg i etasjen over. – Det kompenserer noko at kjøkkensjefen kvar veke har møte med dei andre leiarane på huset. Dessutan treffer vi både bebuarar, gjester og kollegar i kantina sidan ho tener som kafeteria også. Det er blitt ein triveleg stad å møtes, og lokale foreiningar er velkomne til å gje oss nyttig informasjon. Førebels er det berre Landsforeningen for Hjerte- og Lungesyke (LHL) som har fast stand her, men eg håper at fleire vil komme etter. Om ikkje lenge opnar dei på Midtre Gauldal helsesenter ei ny avdeling for rehabilitering. – Tenk deg mannen som har vore utsett for ei trafikkulukke der kona mista livet. Så kjem han hit for å lære å takle livet og husarbeidet åleine. Kven er da den rette til å lære han å lage mat om ikkje kokken, spør Tidemann. Han vil også gjerne arrangere kurs i matlaging for eldre. Kokkens drøm er at han og alle dei andre på helsesenteret skal vere overalt der dei trengs for at pasientane skal få størst mogleg glede av dei.

KVALITETSARKIVET - KVALITETSHS