ØYSTEIN WINDSTAD, journalist i Fagbladet.

oystein.windstad@fagbladet.no

Vi tre var ute på trilletur ein roleg laurdag føremiddag på Tøyen torg i Oslo. Då kom ein mann gåande bort til oss. Han såg først på meg. Deretter bøygde han seg ned til dykk, Nor og Thor Leith. Han granska ansikta til dei to som sat i barnevogna. Før han igjen såg spørjande på meg og sa:

«Korfor har du brune barn?». Eg såg undrande tilbake, la hovudet litt på skakke og svarte: «Fordi det var slik dei kom ut».

«Men du er jo norsk!?»

«Ja, det stemmer – eg er norsk og frå Romsdal, men det er ikkje kona. Ho kjem frå det arabiske landet Jemen og er brunare enn meg». Dei to såg opp på meg og smilte under krøllane, medan eg trilla vidare. Dei er enno for små til å skjøne at dette var første gongen nokon har fortalt at dei ser annleis ut. Du Nor er snart to, og du Thor Leith fylte tre år i mai. De er mest opptekne av å sette saman Legoklossar. Eller opne ei skåpdør og ta ut noko veldig spanande, fordi de veit eg ser på nyheiter og ein annan veg. De får ikkje med dykk bilda på skjermen av alle demonstrasjonane, politifolk med skjold og batongar og plakatane med slagord. Bilda frå langt der ute i verda, som har fått meg til tenkje på då eg såg tanta dykkar med tårar i auga for første gong.

Thor Leith og Nor leikar saman

privat

Fekk ikkje husvære

Tante Fatma og mamma Wojoud hadde nettopp kome til Noreg og Lillehammer. Eg hadde fortalt om kor fritt, fint og rettferdig det er her. Tante skulle leie si første leilegheit og ringte rundt på mange annonsar. Ho kom bort til meg og fortalte at alle ho snakka med, sa at leilegheitene var utleigd. Og at ho syns dette var veldig rart. Derfor ringde eg sjølv opp dei same annonsane: «Hei, eg heiter Øystein Windstad og ringer om leilegheita du har annonsert». «Kan du du kome på visning i morgon?», svarte den første som hadde sagt at leilegheita var utleigd då tante Fatma ringde. Eg trudde først dette måtte vere noko feil, men etter den fjerde telefonen der eg blei invitert på visning, slo det meg. Eg hugsar ikkje kva eg sa. Men, eg hugsar godt tårane i auga til tante, då eg fortalte til ho kva som hadde skjedd. Og korleis tante sa til meg med brest i stemma: «Eg er jo universitetsutdanna, tener mine eigne pengar, kva er det dei trur om meg?». Dette var første gongen eg møtte ei verkelegheit i Noreg, som eg til då ikkje hadde sett sjølv. Det var ikkje like fritt, fint og rettferdig her, som eg hadde trudd. Ikkje for alle.

Måtte byte namn

Pappa tenkjer også på ein av sine aller næraste og beste vener. Som du Thor Leith og Nor kallar onkel. De veit enno ikkje at for litt sidan, hadde onkel eit heilt anna namn. Pappa hjelpte han med å skrive fleire jobbsøknadar, men han fekk ikkje svar. Etter at onkel fekk eit nytt namn, kom telefonane. I dag har han fast jobb, men folk kallar han noko anna. Eg lurer også på kva de to vil tenkje, om nokre år. Når eg skal fortelje om kor bekymra mamma var for framtida dykkar, då vi skulle bestemme namna. Om korfor mamma ville at de berre skulle få pappa sitt etternamn. Eg lurer på om vi kjem til å flire av dette i framtida, eller tenkje at dette var eit lurt val. De to leikar framleis like ubekymra rundt på golvet, når pappa ser på nyheitene. Nyheiter om ein ung mann, med lyst hår og svart slips. Som står i ein rettssal fordi han gjort noko heilt forferdeleg. Mot si eiga veslesøster. Fordi ho ikkje såg ut som han. Det er noko eg enno ikkje har fortalt til dykk, Thor Leith og Nor. At bildet av denne unge mannen, og ting eg les på delar av nettet gjer at grublar. Og tenkjer på kva de to ein dag kan oppleve. Kommentarar på bussen eller i køa på butikken. Eller noko av det tante og onkel har opplevd. Eller verre?

Då pappa ikkje greidde å svare

I dag var vi ute ein tur i sola. Du Thor Leith susa av garde på sparkesykkelen som du nesten har lært å bremse med. Du opnar munnen, seier ein lang a-lyd medan du humpar over brusteinane, som får stemma di til å riste slik at vi begge flirer høgt. Men, i dag stilte du meg for første gong eit spørsmål som sette meg ut. Som eg ikkje visste kva eg skulle svare deg på. Du stoppa opp på hjørnet utanfor blokka der mamma, pappa, du og veslebror bur. Du peika mot bakken, og sa: «Kva er dette?».

Fingeren din var retta mot noko bronsefarga og som skein i sola. På desse fire metallklossane i bakken står namna til mamma Ruth, pappa Daniel, storesøster Else og veslebror David.

Privat

Fingeren din var retta mot noko bronsefarga og som skein i sola. På desse fire metallklossane i bakken står namna til mamma Ruth, pappa Daniel, storesøster Else og veslebror David. Det står eit ord, før ein dato og årstalet 1943. Medan eg står der stille, og du ser på meg med spørjande blikk, slår ein straum av tankar meg. At det er mykje som har skjedd med landet vårt og verda sidan 1943. Samtidig kjem bildet av den unge mannen i dress og slips i rettssalen på TV tilbake i hovudet mitt. Eg såg roleg på deg i dag, og sa stille: «Dette er noko eg skal fortelje deg om når du blir større». Du plukka opp sparkesykkelen og rulla vidare over humpane. Du smilte og lo, når stemma di rista igjen, mens pappa var stille.

Kva eg håpar å kunne seie

Mens vi gjekk vidare, slo det meg også alle dei mange fine kommentarane de to gutane mine har fått. Av heilt framande. Eg tenkjer på dei single kompisane mine som med eit lurt smil spør om å få låne dykk på trilletur i parken, ein varm sommardag. Eg tenkjer på korleis det i dag ikkje er så stor greie at eg og mamma er gift. Sjølv om vi ikkje er fødd med same farge, religion, pass eller morsmål. Eg grublar framleis på kva eg skal seie til deg, Thor Leith og til Nor. Når spørsmåla kjem. Frå noko de har sett, høyrt eller kanskje opplevd sjølve. Det eg veit eg kjem til å fortelje om, er det havet av folk rundt oss som ser Thor Leith og Nor. Og ikkje noko som er annleis. Eg tenkjer noko om dei som skriv stygge ting på nettet om folk med anna farge enn seg sjølve. Eg tenkjer noko om den unge sinte mannen på TV, som snart skal sitte veldig lenge i fengsel. Eg kjem til å seie at alle desse som er sinte og heile tida snakkar om minoritetar, faktiske sjølve er ein minoritet. At det blir stadig fleire som vil sjå dykk to gutane våre, som menneska Thor Leith og Nor. Eg håpar å kunne seie at det er så godt som alle.