Tormod Ytrehus

tormod@lomedia.no

Ole Martin Wold

magasinet@lomedia.no

Da Emil Paulsen Stenkløv slutta i jobben i juli, fekk han ikkje utbetalt lønn og overtidsbetaling for juni, hevdar han.

Da rørleggaren skulle melde den tidlegare arbeidsgivaren til politiet, vart han forsøkt avvist.

– Bekymringsverdig, seier fagforeiningsleiar.

Med hjelp frå fagforeininga sende han i juli lønnskrav til Total Teknisk AS som han ikkje fekk svar på. Stenkløv har førebels berekna kravet til i underkant av 60.000 kroner.

– Det har vore tidkrevjande og tar mykje fokus bort frå alt anna. Det ligg i bakhovudet heile tida og har vore litt utmattande. Men eg klarer fint å stå i det, for pengane skal eg ha, seier Stenkløv – som har fått seg ny jobb i psykiatrien samtidig som han tar deltidsstudie for å bli sjukepleiar.

– Eg har fått nok eigentleg, seier 30-åringen om tida som røyrleggar i byggebransjen.

I august klaga han så inn saka til forliksrådet i Trondheim der partane skal møtest i slutten av november. Forliksrådet er den lågaste domstolen i Norge. Den behandlar berre sivile saker som ikkje er straffbare.

• Robin mistet jobben om og om igjen. Nå er han snart ferdig helsefagarbeider

I september melde Stenkløv også arbeidsgivaren til politiet for lønnstjuveri, etter ein splitter ny lovparagraf i straffelova. Den slår fast at arbeidsgivarar kan få bøter og fengselsstraff for lønnstjuveri.

GIR SEG IKKJE: – For pengane skal eg ha, seier Stenkløv om lønna han hevdar arbeidsgivaren har stole.

Ole Martin Wold

Magasinet har sett lønnskravet, forliksklaga, svaret på forliksklaga og politimeldinga. Vi har lagt fram påstandane frå Stenkløv for dagleg leiar og hovudeigar Sigmund Haavi i Total Teknisk AS.

– Det er uklart for meg kva den manglande lønna er for noko. Vi skal betale lønna han har krav på, men vi kan ikkje betale når vi ikkje veit at lønna er riktig, er det han vil seie om saka.

Forsøkt avvist av politiet

På Trondheim sentrum politistasjon vart politimeldinga først avvist. Politiet bad Stenkløv ta saka gjennom forliksrådet. Det fortel Stenkløv og fagforeiningsleiar Ørjan Antonsen som var med for å levere meldinga.

Til slutt fekk han likevel levert politimeldinga etter at Stenkløv og Antonsen hadde forklart den nye lovparagrafen om lønnstjuveri.

– Bekymringsverdig, seier Antonsen i Fellesforbundet avdeling 762 Rørleggernes forening.

– Det er problematisk når vi skal melde om lønnstjuveri og får beskjed om å snu i døra. Det kan vere andre saker der folk ikkje har fått lov til å levere politimelding, seier Antonsen.

Også to andre personar prøvde i september å politimelde ein tidlegare arbeidsgivar for lønnstjuveri, hevdar Vidar Sagmyr i Byggebransjens Uropatrulje – eit samarbeid mot arbeidslivskriminalitet i bransjen.

Men Heimdal politistasjon i Trondheim ville ikkje ta imot meldinga. Politiet påstod at forholdet ikkje var straffbart og viste til forliksrådet.

Også Lars Mamen i Fair Play Bygg i Oslo fortel overfor Nettverk, medlemsbladet til EL og IT Forbundet, at han har opplevd at politiet avviste ei melding om lønnstjuveri.

– Eg trur politiet må ta nokre interne rundar på kva lova handlar om, seier Sagmyr.

Magasinet har vore i kontakt med Trøndelag politidistrikt fleire gongar sidan torsdag førre veke, men dei har enno ikkje svart på spørsmåla våre om saka.

SNU I DØRA: Politiet bad Stenkløv gå til forliksrådet da han skulle politimelde arbeidsgivaren. Det fortel fagforeiningsleiar Antonsen og Fellesforbundet-medlemmen.

Ole Martin Wold

Ny lov mot lønnstjuveri

Dei nye lovparagrafane om lønnstjuveri vart innført 1. januar i år. Lønnstjuveri er no tatt inn i straffelova og kan etter paragraf 395 straffast med bot eller fengsel inntil to år. Grovt lønnstjuveri kan etter paragraf 396 straffast med bot eller fengsel inntil seks år.

Det har også tidlegare vore straffbart for arbeidsgivarar å stele lønn frå tilsette – både etter arbeidsmiljølova, allmenngjeringslova, straffelova og skattebetalingslova. I praksis har derimot ikkje arbeidsgivarane blitt straffa. Arbeidsdepartementet skildrar problemet i høyringsnotatet sitt:

Mange arbeidstakarar har blitt dømt for tjuveri eller underslag etter straffelova, men ingen arbeidsgivarar har dei siste 20 åra blitt dømt etter straffelova for å stele lønn frå tilsette.

Målet var å slå fast at det er like straffbart for arbeidsgivarar å stele lønn frå tilsette som det er for tilsette å stele pengar frå arbeidsgivarar.

Lovendringa vart foreslått av Fagforbundet i 2020 og lagt fram av Solberg-regjeringa i fjor. Det skjedde med støtte frå blant anna LO og nettverket Fair Play Bygg som jobbar mot arbeidslivskriminalitet i byggebransjen.

– Vi håpar det avgrensar sosial dumping, og at det legg press på arbeidsgivarane. Useriøse arbeidsgivarar skal vi ikkje ha, meiner Antonsen.

BIDRAR: Det er viktig at politiet bidrar til kampen mot arbeidslivskriminalitet, meiner fagforeiningsleiar Antonsen.

Ole Martin Wold

Ein fordel med at arbeidsgivaren blir straffedømt, er at kommunane og staten kan utestenge leverandøren i framtida.

– Om ein unngår å betale arbeidstakarar lønn, gir det useriøse aktørar eit konkurransefortrinn framfor seriøse bedrifter. I Trondheim er heldigvis dei useriøse aktørane berre eit lite mindretal. Dei få det gjeld, bidrar til å sverte røyrbransjen og byggebransjen generelt. Skal vi reinvaske bygg, må vi få bukt med dei useriøse som svertar omdømmet til bransjen.

Viktig at politiet bidrar

Så langt har tre saker om lønnstjuveri blitt behandla av politiet i Norge, og to saker lagt bort før etterforsking. Det viser ei undersøking blant alle politidistrikta og Økokrim som fagbladet Nettverk har gjort.

Fair Play Bygg seier samtidig at dei mistenker lønnstjuveri i 200 av 600 saker dei har registrert så langt i år. Mens Arbeidstilsynet har registrert 90 saker om lønnstjuveri. Ingen saker har hamna i domstolane.

– Vi håpar verkeleg ikkje denne saka blir lagt bort, seier Antonsen om politimeldinga til Stenkløv.

Han håpar det kjem dommar på lønnstjuveri framover. Innlandet politidistrikt etterforskar no påstandar om lønnstjuveri frå fire tidlegare tilsette i telekom-bedrifta Fibertec AS. Det skal vere den første reelle etterforskinga etter at lønnstjuveri vart tatt inn i straffelova.

– Det skjerpar arbeidsgivarar til å tenke seg om to og tre gongar før dei stel lønna til arbeidstakarar. No er det viktig at politiet bidrar til eit seriøst arbeidsliv sånn at vi ikkje står på staden kvil, seier fagforeiningsleiar Antonsen i Trondheim.