Kommunane taper meir enn 1,2 milliardar - industrikommunane taper mest

Øystein Windstad

oystein.windstad@fagbladet.no

Både Høgre og FrP er kritiske til eigedomskatt som dei meiner rammar næringslivet. I statsbudsjettet foreslår regjeringa at kommunane skal kreve inn 800 millionar mindre i året i eigedomskatt frå næringslivet. Leiar av Fagforeningen for rådmenn i Fagforbundet er sterkt kritisk til forslaget:

– Det seier seg sjølv at bortfall av 800 millionar kroner til norske kommunar vil få dramatiske konsekvensar. For dei kommunane dette gjeld vil det bety kutt i årsverk knytt til skular, barnehagar og eldreomsorg. Innbyggarane i fleire av desse kommunane må rekne med nedlegging av skular, barnehagar og sjukeheimsplassar, seier Arve Varden som til dagleg jobbar som rådmann i Høyanger kommune.

SJÅ ALLE KOMMUNANE SOM BLIR RAMMA HER

Vil kutte maskinskatten

Om regjeringa får fleirtal for forslaget vil eksempelvis Varden få rundt ti millionar mindre han kan bruke på velferd i Høyanger kommune. Regjeringa ønskar å gradvis trappe opp kutta i eigedomsskatt og ha ei overgangsperiode på fem år. I dag kan kommunane kreve inn eigedomskatt på tomter, bygg og maskiner eigd av næringslivet. No vil regjeringa forandre lova slik at kommunane ikkje kan skatte utstyret, den såkalla maskinskatten:

– Eigedomskatten er den einaste skatten som er reint kommunal. Det betyr at det vert 800 millionar kroner mindre i driftsbudsjetta til norske kommunar. Kvar eigedomsskattekrone går inn i den kommunale drifta. Rådmannsforeninga meiner det er uakseptabelt at ei så stor endring skal skje utan at ein har vurdert alle konsekvensar på førehand, seier Varden.

Her er sju myter om formueskatten

Vil granske konsekvensane

Spesielt industrikommunar vil få mindre å rutte med om maskinskatten blir kutta. Spørsmålet har vore ute på høring i 2015 og då uttalte blant andre Fagforbundet i smelteverkskommunen Sunndal seg kritisk fordi dei meinar konsekvensane av kuttet ikkje er utreda godt nok. Det same skreiv også LO i sitt svar. Varden og rådmennene i Fagforbundet meiner det bør settast ned eit lovutval:

– Fordi ein då har mogelegheit til å få belyst alle konsekvensar som følgjer av framlegget. Slik det er no har regjeringa ikkje på nokon måte fortalt korleis kommunane skal dekke inn dei tapte inntektene, seier Varden.

– Provoserande av regjeringa

Regjeringa vil gje kommunane 4,6 milliardar meir neste år, og i tillegg 3,8 milliardar meir i frie inntekter. Samtidig får kommunane 1,2 milliardar mindre i eit effektiviseringskrav. Dei minste kommunane vil få 330 millionar mindre i Distrikt- og regionoverføringar. Det planlagde kuttet i eigedomsskatt kan bli på opp mot ein milliard kroner om fem år. Rådmann Varden er kritisk til det samla reknestykket:

– For mange er det provoserande at regjeringa seier at kommuneøkonomien vert styrka samstundes som dei tek 1 milliard kroner frå kommunane sin eigen skatt, utan å nemne dette med eitt ord, seier Varden som representerar rundt 80 rådmenn som er organisert i Fagforbundet. Han viser også til at for hans kommune Høyanger vil få rundt 1,4 prosent meir neste år. Samtidig er det venta at dei som jobbar i kommunen vil få ei lønsauke på mellom to og tre prosent. Det gjer at det er venta at Høyanger må kutte ti millionar kroner til neste år.

Desse ti kommunane vil tape mest

Lindås 153 548 369

Tysvær 91 732 777

Øygarden 44 646 159

Aure 35 748 378

Karmøy 34 559 000

Bamble 32 253 140

Bergen 25 019 305

Sunndal 24 850 000

Porsgrunn 24 157 007

Fræna 23 469 602

SJÅ RESTEN AV KOMMUNANE SOM BLIR RAMMA HER

Høgre: – Mindre skatt gjev vekst i næringslivet

Nicolai Astrup og Høgre meiner at mindre skatt vil føre til vekst i næringslivet, som igjen vil føre til auka skatteinntekter og meir til velferd.

Øystein Windstad

oystein.windstad@fagbladet.no

Nikolai Astrup er leiar av Finanskomiteen på Stortinget og er Høgre sin finanspolitiske talsmann. Han og regjeringa forventar at skattekuttet vil føre til større investeringer frå både inn og utland, og at dette vil auka inntekter til kommunane:

– Vi ønsker å legge til rette for fleire jobbar og meir næringsverksemd i Norge, og at både norske og utanlandske bedrifter skal vurdere Norge som ein attraktivt stad å vere. Ny aktivitet og fleire arbeidsplassar vil gje større skatteinntekter til kommunen.

– Har de gjort noko estimat eller utrekningar på kor mykje høgare skatteinntekter de ventar å få som følge av lågare skatt?

– Nei, det er vanskelig å beregne, men skattetrykket har utan tvil betydning for næringsaktivitet i Norge. Vi må ha ein bukett av gode tiltak for å skape dei nye jobbane og gjere det attraktivt å satse. Difor har vi prioritert kunnskap, forsking, samferdsel og gode rammer gjennom blant anna redusert skatt. Forslaget om å fjerne maskinskatten vil gje betre forutsigbarhet for veldig mange eksisterande og framtidige bedrifter i Norge, og slik vere viktige for verdiskaping og velferda i norske kommunar, seier Astrup som har mastergrad frå anerkjente London School of Economics.

Erna Solberg innrømmer: Vet ikke om milliardkutt i formuesskatten har effekt

– Tilfeldig skatt

Astrup som også er leiar av Oslo Høgre og tidligare har jobba i WHO meiner skatten slår skeivt ut slik den er i dag:

– Skatten har slått ut veldig tilfeldig, også innan same bedrift. Vi hadde ein dom der utstyr for øl-produksjon blei skatta, medan utstyr for mineralvatn blei friteke, sjølv om det var på same anlegg. Vindusprodusenten Nordan fikk redusert skatten med 95 prosent etter dom i lagmannsretten. Den dommen blei rettskraftig i september, og vil få stor påvirkning på kommunanes praksis. Det er difor grunn til å tru at provenyberegningane kommunene opererer med er i overkant optimistiske. Uklarheitene i regelverket og ulik praksis fra kommune til kommune skaper dårleg forutsigbarhet for bedriftene og aukar risikoen ved nyetableringar, seier Astrup. Han legg til at maskinskatten ikkje blir fjerna over natta:

– Vi har lagt opp til ein lang overgangsperiode på fem år som startar i 2019, slik at kommunane får tid til å omstille seg. Samstundes er det verdt å merke seg at Nordan-domen gjer at mange kommunar uansett hadde måtta endre praksis, fortel finanspolitisk talsperson i Høgre, Nikolai Astrup.

Trur pengar går til utbytte

Rådmann Arve Varden deler ikkje oppfatninga til Astrup om at mindre skatt vil føre til større investeringar og nye arbeidsplassar. Leiaren av rådmannsgruppa brukar industrikommunen han bur og jobbar i som eksempel:

– Hydro Høyanger slepp å betale 5,5 millionar til Høyanger kommune og 23 millionar til Årdal kommune. Trur han verkeleg at det endrar investeringsviljen til Hydro i Norge? Det einaste som vil skje er at staten, som største eigar, tek ut større utbytte og flyttar pengar frå kommunane til staten, seier rådmann varden.